In de zoektocht naar oplossingen voor het lerarentekort is Stichting Tussen Amstel en IJ (Staij) op bestuursniveau voor schooljaar 2022-2023 een samenwerking aangegaan met Fawaka Ondernemersschool.
Thiemo Heilbron, directeur en oprichter van Fawaka en Emmy Wouters, hoofd educatieve samenwerkingen, vertellen:
Hoe is de samenwerking met Staij tot stand gekomen?
Emmy: ‘Staij benaderde ons voor de zomer van 2021 of wij wilden meewerken aan een pilot voor twee hele dagen op De Kraal, één van de scholen van Staij. Blijkbaar hebben we daar een goed track record opgebouwd, want in april zijn er gesprekken gevoerd om de pilot uit te breiden naar meerdere scholen. Dit heeft geresulteerd in een afspraak op bestuursniveau dat wij dit schooljaar op drie scholen kleine vacatures invullen. Staij heeft hiermee echt lef getoond!’
Hoe hebben jullie dit praktisch ingevuld?
Emmy: ‘Inmiddels zijn we actief op acht scholen in Amsterdam en Almere. We zijn geen ad hoc invalpartij. Met ad hoc invallers is een school even blij, maar voor de langere termijn is het minder duurzaam. Wij zijn “streng” in het wel of niet aannemen van opdrachten. Zo willen we ons minimaal een schooljaar binden aan een school.
Dit verdelen we in projecten van 6 tot 7 weken. Vervolgens krijgt één groep leerlingen een gehele dag per week les in onderwijs op het gebied van duurzaam ondernemen en (wereld)burgerschap. Dit noemen wij dagonderwijs. Wij bieden daarnaast ook lesprogramma’s aan waarbij bijvoorbeeld drie groepen per dag lessen krijgen van een vakdocent.
Om het Fawaka dagonderwijs goed te organiseren zoals de juiste docent matchen en trainen, hebben we een aanlooptijd van zo’n twee maanden nodig. Wij hebben een afdeling onderwijsontwikkeling, die zorgt dat het programma voldoet aan de kerndoelen van het primair onderwijs. Wij zoeken daarbij bekwame vakdocenten die passen bij de school en maken goede afspraken over evaluatiemomenten met de school en onze docenten. In de bestuurlijke afspraak met Staij is er ook ruimte om gebruik te maken van het Staij coachingshuis. Zij zijn specialisten in systeemdynamiek en systemisch waarnemen. In sessies met hen en de directies van de scholen gaan we systemisch kijken naar de samenwerking. De vraag die we stellen is: hoe komt deze samenwerking tussen Fawaka en de school het beste tot zijn recht? Wat is er nodig van iedere betrokkene? De school, de docent, de duo groepsleerkracht en Fawaka. Dit is een kans om van elkaar te leren. Ook denken we mee over de informatievoorziening naar ouders. Mijn rol in dit alles is het bewaken van de relatie met de school waarbij kwaliteit één van onze hoogste prioriteiten is.’
‘De inhoud en maatschappelijke impact van ons programma staan op de eerste plaats’
Emmy Wouters – hoofd educatieve samenwerkingen Fawaka Ondernemersschool
Wat is de onderwijsambitie van Fawaka?
Thiemo: ‘Dat kan ik het best illustreren met mijn persoonlijke verhaal. Ik heb Fawaka opgericht omdat ik als bioloog en ecoloog steeds gedeprimeerder raakte tijdens mij studie over de schade die aan de aarde wordt toegebracht. Ik wil een positief verschil maken op gebied van duurzaamheid en maatschappelijke gelijkheid. Onze missie is om de onbenutte potentie van kinderen aan te spreken. Het gaat om het ontplooien van vaardigheden als creatief en strategisch denken, gecombineerd met duurzaam gedrag richting mens en natuur.’
Hoe ziet dat er in praktijk uit?
Thiemo: ‘Mijn eerste programma was een zomerschool Choco-ondernemen, waarbij kinderen alles leren over sociaal ondernemen. Een aantal meisjes uit groep 7-8 was enorm zenuwachtig voor de pitch die ze hadden voorbereid van hun zelfbedachte product aan een bankier van de Triodosbank. Tot ze erachter kwamen dat die bankier een vrouw was... Dat hadden ze totaal niet verwacht; opeens beseften ze: "Ook ik kan bankier worden.’ Hiermee werd hun perspectief verruimd. Dit maakte voor mij duidelijk hoe belangrijk herkenbaarheid is.
Zeker in economisch uitdagende buurten is het goed als kinderen een diversiteit van mensen, mogelijkheden en haakjes voor kansen voorgeschoteld krijgen. Als ik bijvoorbeeld lesgeef, kunnen kinderen zich in mijn Surinaamse roots herkennen, óf in mijn passie voor de biologie, óf dat ik enorm houd van schaken. Hoe meer haakjes, hoe beter. Het vertrekpunt is inclusiviteit, het doel is het veranderen van de mentaliteit van kinderen: durf ambitie te hebben, ontwikkel jezelf.’
Wat voor vakdocenten geven namens Fawaka les?
Thiemo: ‘Wij hebben zeer verschillende docenten op alle gebieden: achtergrond, expertise, interesses. We hebben mensen die uit het primair onderwijs komen en graag
lesgeven op deze manier en over deze inhoud. We hebben mensen uit het voortgezet onderwijs die graag in het primair onderwijs willen werken. We hebben mensen die een aantal dagen in het bedrijfsleven werken en dit ernaast doen.’
Emmy: ‘Niet alle vakdocenten zijn bevoegd, maar ze zijn allemaal uiterst bekwaam. Ik denk dat het een kwestie van tijd is dat we eraan gewend raken aan dat onderwijs ook anders kan. Zeker op scholen waar thematisch of ontwikkelingsgericht wordt gewerkt, is het inzetten van vakdocenten een enorme verrijking van het curriculum en makkelijk in te passen. Wij willen nadrukkelijk docenten die willen groeien. Elke docent krijgt klassenbezoeken gedurende het jaar, woont intervisiebijeenkomsten bij en krijgt persoonlijke begeleiding, zodat de docent er niet alleen voor staat. Daarnaast doe ik evaluaties met de school waarin altijd wordt gekeken of er sprake is van een goede match tussen de docent en groep.’
Wat kun je scholen die geïnteresseerd zijn adviseren?
Emmy: ‘Nodig ons eens uit op school voor een presentatie. Daarna kan ik meedenken over de doelen en de ambities en met een passend aanbod komen.’
Thiemo: ‘En ga eens met je bestuur praten. Die kunnen meedenken over financiering, invulling en oplossingen.’
‘De meerwaarde is dat we met andere ogen naar het curriculum en de onderwijsorganisatie gaan kijken’
Piet Wagemaker - algemeen beleidsadviseur Onderwijskwaliteit bij Staij
'De fase van angstig zijn voor externe partijen is voorbij'
Piet Wagemaker, algemeen beleidsadviseur Onderwijskwaliteit bij Staij, vertelt:
‘Als bestuur voorzien wij al enkele jaren wat nu ook buiten de G5 een bekend beeld is geworden: het lerentekort is groter dan we zelfs met externe, commerciële partijen kunnen opvangen. Het lerarentekort is een vast gegeven. Het accepteren en de consequenties daarvan heeft soms bijna iets van een rouwproces in zich.
Wij zijn de fase van angstig zijn voor externe partijen voorbij. We zijn de fase van angstig zijn om wat de inspectie vindt voorbij, of wat ouders vinden of dat ouders voor een andere school kiezen als er onbevoegden voor de groep staan.
In een permanente zoektocht naar nieuwe oplossingen is de samenwerking met Fawaka Ondernemersschool één van de projecten om op structureler basis het lerarentekort op te vangen. Als bestuur willen we faciliterend optreden. Fawaka past bij Staij wat betreft ondernemerschap, inclusie en diversiteit.
De Kraal, één van onze scholen, werkte al met deze organisatie samen en dat beviel goed. In samenwerking met Emmy van Fawaka zijn we gekomen tot een aanbod van één dag per week voor drie scholen van onze stichting. Er waren meerdere scholen die er graag voor in aanmerking wilden komen. We gaan het project gedurende dit schooljaar goed evalueren zodat we leren of en hoe we externe aanbieders op grotere schaal kunnen inzetten.
Voor dit jaar financieren we dit project nog bovenschools. Voor de toekomst wordt dit een beslissing van individuele directeuren. Zij weten wat hun begrotingsruimte is en krijgen de vrijheid om hun formatie zelf in te vullen.
Mijn persoonlijke mening is dat het inzetten van externe partijen een hele grote meerwaarde heeft. We leren met andere ogen kijken naar onze organisatie en goed nadenken hoe we de organisatie en het curriculum anders kunnen vormgeven.’
